Benutzer:Wladyslaw Golinski/Kaufbrief vom 2. Februar 1337, von Stolp

Kaufbrief vom 2. Februar 1337, von Stolp - W roku 1337, w obecności licznych świadków został spisany w mieście Słupsku dokument, określający strony oraz zakres i warunki sprzedaży terenów położonych wzdłuż rzeki Słupi poczynając od jej ujścia, aż po Bruskowo i Machowino.

In lateinischer Schrift verfaßte Urkunde lautet in deutscher und polnischer Übersetzung

Diese Urkunde bis heute hat zweie wichtige Übersetzungen, die veröffentlichen waren. Diese in lateinischer Schrift verfaßte Urkunde lautet in deutscher und polnischer Übersetzung:

- lateinischer Schrift

In nomine Sanctae et Indiuiduae Trinitatis Amen. Ne acta humana excidant a memoria, quae res fragilis est, necesse est, ut ea testibus idoneis et publicis perhennentur instrumentis. Hinc est, quod notum sit Christi fidelibus, praesentis nationis et posterae uniuersis, quod nos Jesko Miles dictus de Slauu, et Jesko Famulus dictus de Rügenuuald, dilectus noster patruelis, animo deliberato maturo amicorum nostrorum et consultorum consilio, consensuque proprio, honestis viris et incolis praesentibus et futuris uniuersis, in ciuitate Stolp in Pomorania residentibus, indaginem Arndeshagen, nec non totum et integrum portum Stolpesmunde dictum, penes aquam stolpensem tam ab una quam alia parte situm, et omnia ac singula, quae ibidem sunt in praesenti et adhuc fieri poterint in futuro, cum suis terminis et gadibus in hunc modum diuisim intitulatis: primo de aqua stolpensi ascendendo fluxum uel flumen, super quem structum est molendinum Semelouu, cuius aquae molendini medietas attinet eiusdem conciuibus ciuitatis usque ad distinctionem uillae Bruskouu, de hac distinctione uillae Bruskouu, usque in riuulo aut fluxu Vuosuba, hunc fluxum uel riuulum Vuosuba descendendo usque ad semitam currentem de portu stolpesmunde uersus uillam Dünnouu, in qua semita stat arbor quaedam nomine Hageboke signis publicis cum securi signata, ubi utrinque cum brouys habent debitam distinctionem, de hac arbore Hageboke directo modo usque ad arborem quercinam stantem super riuulum aquae Bukeuitz, ubi primitus suscipit suum fluxum, quae arbor quercina signata est debite et distincte, hunc riuulum Bukeuitz descendendo usque in salso mari, prope hoc salsum mare directe usque in aqua stolpensi ultra aquam stolpensem secus salsum mare directe usque ad riuulum aquae Vuregouu, de salso mari ascendendo aquam Vuregouu usque ad pontem, ultra quem uia currit uersus uillam Machemin, de hoc ponto uiam descendendo, usque ad quercum stantem super fluxsum aquae Darghin, huncfluxsum Darhin descendendo usque ad aquam pellentem molendinum inter stolpesmunde et Vintershagen, cuius aquae et molendini medietas pertinet conciuibus ante dictis, hanc aquam molendini descendendo usque in aqua stolpensi: sub uerae emtionis titulo contulimus, damus et resignamus, cum omni jure, jurisdictione, usufnuctu, proprietate, nihilominus ct libertate, cum omnibus prouentibus exinde prouenientibus, jure patronatus, ferarum cuiuscunque generis fuerint uenationibus, pratis, graminibus, foenis, pascuis, siluis, nemoribus, paludibus, lignis, agris cultis et colendis, semitis, uys et inuys tabernis, molendinis, aquis, aquarum piscationibus, prout nos cum senioribus nostris parentibus, ab antiquitus institutione habuimus, jure haercditario, temporibus perpetuis libere pacifice possidere et quiete dimisimus.

Itaque et reputamus prius dictae conciues ciutatis Stolp ab omnibus servitiis, precariis, laboribus, et ab bona in nostra universis contributionibus, ex bonis praenominatis nobis amplius faciendis atque dandis liberos, immunes et solutos, eadem siquidem bona tueri tenemur sub nostraque protectione suscipere tanquam alia nostra indictione et dominio undique constitute. Pro huius modi collatione et datione iam taxati conciues quibuslibet annis unum per caligarum octo solidis slauicalibus ualentium aut tantum octo solidos slauicales ad omne festum beati Martini, recognitionis et subiectionis ratione, nobis uel haeredibus nostris exoluent indicare.

Ne igitur quispiam nostrorum huic facto se opponat successorum praesens scriptum communiri fecimus cum sigillorum munimentis. Testes huius rei sunt Marten Kuseke, Jereslauu Sulislauu de Bolentin, Henningk de Poltzin, famuli, Conradus Vos, Johannes Smorre, Titike Vuenceldorp, Hintzike Fridelandt, Tymo Holste, Siffrid Holste, Godeke Voget, Heine de Baste, Peter Hartmar, Claus apud Valuam, Egbrecht sartor, Johannes Pellifex, Tymo sutor, Christoffer consules in Kosslin, et alii quam plures fide digni.

Datum in Stolp Anno Domini MCCCXXXVII in die purificationis Mariae Virginis gloriosae.

- polnischer Übersetzung

W imię świętej i nierozerwalnej Trójcy. Amen. Aby ludzkie działania z pamięci, która jest rzeczą kruchą, nie zniknęły, konieczne jest, by zostały one ustalone przez pewne i jawne świadectwa i pisma. Wszystkim przeto wiernym Chrystusa tak współczesnym jak i przyszłym chcemy, aby było wiadome, że my Jaśko, rycerz zwany ze Sławna, oraz Jaśko, giermek zwany z Darłowa, nasz kochany krewniak, po dojrzałym namyśle z przyjaciółmi naszymi i rzecznikami, jako też z własnego postanowienia, przekazaliśmy wszystkim szanownym współczesnym i także przyszłym mężom i mieszkańcom miasta Słupska na Pomorzu zagrodę Charnowo, jak również cały i niepodzielny port Ustka, położony po obu stronach rzeki Słupi, oraz wszystko, co tamże teraz się znajduje i w przyszłości znajdować się może, w granicach oddzielnie oznaczonych, w sposób następujący: poczynając od Słupi w górę potoku czy rzeczki, przy której zbudowany jest młyn Zamełowo, gdzie połowa młynówki należy do obywateli miasta aż do pól wsi Bruskowo, stąd aż do Wuosuba, tym strumykiem w dół aż do ścieżki, która prowadzi z portu Ustka do wsi Duninowo i przy której stoi buk, na którym po obu stronach są siekierą nacięte znaki. Od tego buku przebiega granica w prostej linii aż do dębu, który stoi u źródła strumyka Bukowica. Dąb jest dokładnie i pewnie oznaczony. Stąd granica idzie biegiem strumyka aż do morza, wzdłuż morza wprost do Słupi i za Słupią (znów) wzdłuż morza aż do strumyka Wrechów, w górę strumyka Wrechów aż do mostu, przez który prowadzi droga do wsi Machowino, od tego mostu wzdłuż drogi aż do dębu, który stoi nad strumykiem Darchin, w dół strumyka Darchin aż do młynówki między Ustką a Grabnem, której to młynówki i młyna połowa należy do wyżej wymienionych obywateli, w dół tej młynówki aż do Słupi: [ten to obszar] tytułem rzeczywistego kupna przekazaliśmy, daliśmy i zrzekliśmy się tegoż wraz z wszystkimi uprawnieniami, sądownictwem, użytkownictwem i własnością, jako też z całą wolnością, z wszelkimi przychodami, prawem patronackim, ze zwierzyną wszelkiego gatunku, z łowami, łąkami, trawami, sianokosem, pastwiskami, zagajnikami, borami, bagnami, drzewem, uprawnymi i nieuprawnymi gruntami, ścieżkami, drogami i krzakami gospodami, młynami, wodami i rybołówstwem, tak jak to według pradawnego ustanowienia my i przodkowie nasi mieliśmy prawem dziedzicznym i ustąpiliśmy na wsze czasy w wolne, nie skrępowane i spokojne posiadanie.

Dlatego zwalniamy mieszkańców rzeczonego miasta Słupska z wszelkich posług, prac i ze wszystkich należnych nam danin z wyżej wspomnianych dóbr, podobnie jak się też zobowiązujemy dóbr tych bronić i wziąć je pod opiekę naszą, tak samo jak inne nasze dobra, które znajdują się w naszym władaniu. Za to mają już wspomniani mieszczanie w każdym roku jedną parę skórzanego obuwia w wartości ośmiu słowiańskich groszy albo też tylko osiem słowiańskich groszy, ze względu na uznanie i podobieństwo, składać nam oraz spadkobiercom naszym na każde święto bł. Marcina.

Aby zaś nikt z naszych następców nie przeciwstawił się temu, kazaliśmy niniejsze pismo naszymi pieczęciami opatrzyć. Świadkami tejże czynności są: Marten Kuseke, Jarosław Sulisław z Bolęcina, Hennig z Połczyna giermkowie, Conradus Vohs, Johannes Smorre, Titike Wenceldorp, Hintzike Frideland, Tymo Holste, Godeke Voget, Heine de Baste, Peter Hartmar, Claus „Apud Valuam”, Egbrecht krawiec, Johannes garbarz, Tymno szewc, Christoffer, radni w Koszalinie oraz jeszcze inni uczciwi. Datowane w Słupsku, w roku pańskim 1337 (MCCCXXXVII) w dniu Oczyszczenia Maryi, błogosławionej Dziewicy.

- deutscher Übersetzung

Im Namen der heiligen und unzertrennlichen Dreieinigkeit. Amen. Damit die menschlichen Handlungen sich nicht aus dem Gedächtnisse, welches ein vergängliches Ding ist, verlieren, ist es notwendig, daß sie durch tüchtige Zungen und öffentliche Instrumente beurkundet werden. Wir thun daher allen treuen Christen gegenwärtiger und zukünftiger Zeit kund und zu wissen, daß wir Jeskow, genannt Miles von Schlawe und Jeskow, genannt Famulus von Rügenwalde, unser geliebter Vetter, nach reiflicher Überlegung auf den Rath unserer Freunde und Sachwalter und mit eigner Zustimmung, allen ehrbaren, gegenwärtigen sowohl als zukünftigen Männern und Bewohnern der Stadt Stolp in Pommern den Distrikt Arenshagen, sowie den ganzen und unversehrten Hafen Stolpmünde, auf beiden Seiten des Stolpeflusses gelegen, und alles und jedes, was daselbst jetzt ist und hinführe werden kann, unter einem wahrhaften Kauf- Titel übertragen, geben und darauf Verzicht leisten, mit allen Gerechtsamen, Gerichtsbarkeit, Nießbrauch, Proprietät, sowie auch mit völliger Freiheit, mit allen Einkünften, dein Patronatsrecht, mit aller Jagdgerechtigkeit, mit allen Wiesen, Gräsern, Heuschlag, Weide, Forsten, Wäldern, Sümpfen, Hölzern, angebauten Äckern und noch nicht angebauten, mit allen Steigen, Wegen und Nebenwegen, Wirthhäusern, Mühlen, Gewässern, Fischen, sowie wir dies nach uralter Festsetzung mit unsern Vorfahren erbrechtlich auf ewige Zeiten, in freien, ungehinderten und ruhigen Besitz überkommen haben. Daher sprechen wir die Bürger obgenannter Stadt Stolp frei von allen und ferner zu leistenden Diensten und Arbeiten und von allen aus vorbenannten Gütern und gebührenden Abgaben, so wir uns auch verpflichten, diese Güter zu beschützen und unter unsere Obhut zu nehmen, gleich ändern unsern Gütern, die uns steuerpflichtig sind oder eigenthümlich gehören. Hiergegen wird besagte Bürgerschaft alljährlich jedes Martins- Fest ein paar Hosen, Acht slawische Gulden an Werth, oder diese Summe bar, zum Zeichen der Anerkennung und Unterwürfigkeit an uns oder unsere Erben pünktlich entrichten.

Daher sprechen wir die Bürger obgenannter Stadt Stolp frei von allen und ferner zu leistenden Diensten und Arbeiten und von allen aus vorbenannten Gütern und gebührenden Abgaben, so wir uns auch verpflichten, diese Güter zu beschützen und unter unsere Obhut zu nehmen, gleich ändern unsern Gütern, die uns steuerpflichtig sind oder eigenthümlich gehören.

Hiergegen wird besagte Bürgerschaft alljährlich jedes Martins- Fest ein paar Hosen, Acht slawische Gulden an Werth, oder diese Summe bar, zum Zeichen der Anerkennung und Unterwürfigkeit an uns oder unsere Erben pünktlich entrichten.

Damit nun niemand unserer Nachfolger sich dieser Verhandlung widersetze, haben wir gegenwärtige Schrift durch beidrückung unserer Insiegel bekräftigen lassen. Bei diesem Akt sind Zeugen (hier folgen etwa I6 Namen), so wie sehr viele andere glaubwürdige Männer, gegeben Stolp im Jahr Christi 1337, am Tage Maria Reinigung.

Privilegiums der Markgrafen Waldemar und Johann von Brandenburg, vom 1310 u. 1313

Przyczyna powstania takiego dokumentu wydaje się być jasna, a mianowicie uzyskanie możliwości korzystania z posiadanego już wcześniej prawa mieszkańców miasta Słupska m. in. do, „(...)..(...)” Dokument określający te uprawnienia został sporządzony i podpisany w dniu 9 września 1310 r. w miejscowości Krępcewo pod Pyrzycami.

Dokument lokacyjny stworzył już po raz drugi lokowanemu miastu warunki do rozwoju żeglugi i handlu morskiego. Wobec nieudanej próby opanowania Gdańska, przez lokujących miasto istnieje chęć stworzenia dużego portu morskiego tym samym dużego i silnego ośrodka miejskiego. Słupszczanie otrzymali zezwolenie na swobodną i wolną od cła żeglugę na Słupi od miasta aż do morza. Zakaz budowania jazów i innych trwałych urządzeń, mogących stanowić przeszkodę dla ruchu łodzi lub statków rzecznych jest uzupełnienie tych specjalnych uprawnień. Miasto ma prawo posiadania 6 łodzi rybackich zwanych bordynkami.

[...] Przywileje „morskie" Słupska zostały rozszerzone już w trzy lata później. W wystawionym 2 lutego 1313 r. dokumencie margrabiowie przekazali miastu pas ziemi szerokości 5 prętów (około 19 m) wzdłuż obu brzegów rzeki "(...)Desgleichen haben wir der Stadt Stolpe von beiden Seiten des Stromes auf dem Lande, von der Stadt an bis an den Salzen See einen freien Troddelgang von fünf geometrischen Ruthen gegeben (ca. 19m).(...)", umożliwiający włóczkom ciągnięcie łodzi, oraz znieśli ograniczenia dotyczące wykorzystania statków wynikające z przywileju z 1310 r. Na mocy tego dokumentu miasto uzyskało też prawo kupna lasu i pastwisk położonych nad rzeką Słupią (40 łanów)...

...Rada miejska Słupska przejęła Ustkę z prawem dziedziczenia i pełnym sądownictwem. W dokumencie nabycia Ustki Święcowie występowali jako zwierzchnicy feudalni odstąpionych ziem, chociaż te, jako część ziemi słupskiej, w drodze zastawu były w latach 1329—1341 w posiadaniu Zakonu Krzyżackiego. Święcowie jako zwierzchni właściciele odsprzedanych miastu dóbr za nieznaną sumę, zwolnili Słupsk od wszelkich ciężarów, czynszów, prac i innych powinności należnych im tytułem sprawowania władzy zwierzchniej, właściwej panującemu, oraz zobowiązali się wziąć mieszkańców odsprzedanych dóbr w opiekę i bronić ich na równi z poddanymi zamieszkującymi ich posiadłości. Rada miejska Słupska, jako dowód uznania zwierzchniej władzy Święców w stosunku do Ustki i przyległych terenów oraz swej od nich zależności zobowiązała się dostarczać Święcom i ich dziedzicom corocznie w dniu Św. Marcina (11 XI) parę skórzanego obuwia wartości 8 solidów słowiańskich lub jej równowartość . [...]

Burgwall in Stolpmünde

Powyższy dokument jest dokumentem kancelarii. Co do takich dokumentów to są one z reguły uznawane za pełnowartościowe źródło. W tym bowiem przypadku dokument spisywany był w obecności dwóch zainteresowanych stron, każda z nich mogła zweryfikować dane zawarte w dyplomie z faktyczną sytuacją. Ponadto na dyplomach z reguły imiennie wspomina się o świadkach. Oczywiście są falsyfikaty, jak np.: osławiony falsyfikat mogileński. Jednakże w tym przypadku zakłamana może być data wystawienia dokumentu oraz wzmianki o nadaniach jakichś obszarów czy wsi danej osobie (instytucji - np.: klasztorowi). Natomiast niemożliwym do zafałszowania byłoby "wymyślenie" grodziska czy innego elementu topograficznego, który został wspomniany w danym dokumencie jako np: korelat granicy posiadłości ziemskiej. Innymi słowy sama posiadłość (nadanie) mogło nigdy nie istnieć natomiast elementy terenowe, na bazie których opisano jej posiadłość istniały rzeczywiście. Właśnie na podstawie falsyfikatu mogileńskiego archeolodzy zidentyfikowali kilka grodzisk na ziemi chełmińskiej, które były określone jako "quondam castrum".

Tak więc wynika z powyższego, że miejsce takie jest określone w dokumencie jako:

“...nec non totum et integrum portum Stolpesmunde dictum, penes aquam stolpensem tam ab una quam alia parte situm,..”

„...sowie den ganzen und unversehrten Hafen Stolpmünde, auf beiden Seiten des Stolpeflusses gelegen,...”

W treści występują jeszcze takie nazwy własne jak; Rügenuuald, Dünnouu, posiadają one przegłos samogłoski “u”, który to sposób zapisu głosek jest łacinie obcy. Oto co na taką pisownię powiedzieli współcześni uczeni z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prof. Włodzimierz Ziętara: myślę, że pisownię można zaakceptować. Konsultowałem to jeszcze z prof. Januszem Tandeckim, naszym mediewistą.

Sama ta warownia u brzegu morza musiała istnieć od chwili nadawania się mierzei do stworzenia warowni, już po czasie przybycia tu Słowian. Być może geolog mógłby dokładniej określić ów czas, od kiedy zagospodarować można było tę wydmę. Podobne miejsce w Kołobrzegu- Budzistowie powstało w IXw.

Bei den Text genannten Münzen

Moneta wymieniona w omawianym dokumencie nie była nigdy monetą obiegową.

Potwierdzenie takiej oceny stanowi odpowiedź na prośbę o konsultację, skierowaną do:

-Staatliches Museum Schwerin (Münzkabinett)

-dr Anny Kosickiej, Muzeum Okręgowe w Toruniu

- Museum des Landes Mecklenburg- Vorpommern Stralsund

Frage: ...es besteht die Möglichkeit, Ihre Meinung zu bekommen, ob die Münzen überhaupt waren, die im Text (sehe oben) beauftragen sind.

Antworten:

Staatliches Museum Schwerin (Münzkabinett); ...bei den im Text genannten „octo solidis slauicalibus“ handelt es sich nicht um geprägte Münzen, vielmehr ist damit eine Rechenmünze gemeint. Die deutsche Übersetzung mit „Gulden“ ist nicht richtig, es sind Solidi/Schillinge. Das „slavisch“ kann auch mit „wendisch“ wiedergegeben werden. Es meint nur den Gegensatz vom kolonialisierten Neusiedel- zum deutschen Altsiedelland.

• Dr Torsten Fried
• Münzkabinett

Adam Musiałowski, Muzeum Okręgowe w Toruniu ......W tym czasie groszy pomorskich jeszcze nie było. Jako realna moneta pojawiły się na Pomorzu Zachodnim po raz pierwszy ok.. 1422-1440 i wybijane były w Słupsku przez Bogusława IX, a ich produkcję na większą skalę podjął dopiero Bogusław X od 1489 r. W obiegu znajdowały się dwustronne denary i jednostronne brakteaty. Określenie „grosze” funkcjonowało natomiast jako jednostka obrachunkowa., ,

Heiko Wartenberg, Pommersches Landesmuseum Greifswald ; ...Ihre Frage wurde vom Kulturhistorischen Museum Stralsund an unser Haus weitergeleitet. Ich habe einen Fachmann befragt, der das pommersche Münzwesen sehr gut kennt, er heißt Dr. Joachim Krüger, arbeitet am Institut für Nordische Geschichte der Universität Greifswald. Seine Adresse ist : Dorfstr. 23, 17111 Hohenmocker.

Dr. Krüger sagte: Die Bezeichnung "slawische Münze" oder "slawische Solidi / Schillinge" oder "slawische Denare / Pfennige" findet man in pommerschen Urkunden des 14. und 15. Jahrhunderts oft. Das norddeutsche Münzwesen basierte auf der Kölner Mark. Es entstanden die Münzen Lübecker, später Stral-Sundischer Währung. Am Anfang des 14. Jahrhunderts bildete sich Mecklenburg und Pommern eine leichtere Währung. In Hinterpommern spaltete sich davon noch einmal eine leichtere Währung ab. Diese wurde "slawische Münze" oder "slawische Pfennige" usw. genannt. Die slawischen Schillinge aus der Stolper Urkunde sind keine echten Münzen, sondern eine Rechnungs- und Zähleinheit. Die eigentliche Münzen waren slawische Denare oder Pfennige. Es gibt einige wissenschaftliche Beiträge dazu: , ,

Można zatem przyjąć, jako bezpieczne podsumowanie określające warunki rozliczenia tej umowy iż:

- w akcie nie określono ceny dla rozliczenia transakcji, jest ona umowna i samo rozliczenie być może nastąpiło wcześniej,

- w tej sytuacji nie jest zupełnie istotne co stanowiło równowartość kwoty określonej w umowie i czy były to: „buty skórzane każdego roku w dniu św. Marcina” (a i tak niemiecka wersja językowa mówi o spodniach skórzanych),

- nie jest też chyba istotny, choć wyznaczony dokumentem, określony dzień jako termin dokonania okresowej zapłaty, skoro i ona sama (zapłata) w dokumencie jest nieokreślona.

Commons: Umowa spisana w Słupsku w 1337 roku – Album mit Bildern, Videos und Audiodateien

Quellen

1. J. Lindemajer, T. Machura, Z. Szultka, DZIEJE USTKI, Słupsk 1985r.
2. Święchowski Zygmunt, Mertka Józef, Z DZIEJÓW SŁUPSKA I USTKI, POZNAŃ, SŁUPSK, 1958
3. STOLPMÜNDE; Verfaßt im Jahre 1936 von WALTER DOMINICK, Herausgegeben anläßlich des Patenschaftstreffens in Glückstadt, am 9. und 10 Mai 1959, von DR. WALTER KUSCHFELD, VERLAG, STOLPER HEEIMATKARTEREI, LÜBECK DRUCK, EUGEN RADTKE, LÜBECK